Siyasal iktidar, Muhteşem Yüzyıl dizisini kendi nezdinde eleştirel bir tarzda, güncel tartışmalara konu ederek, halka mesajlar göndermiştir. Tabii gündeme getirmek, diziye yönelik ilginin artmasına da sebebiyet vermiştir. Anlamı kırma çabasında olan iktidarın çeşitli hamleleri, dizinin reytinglerinin artmasına da zemin hazırlamıştır. Nitekim 5 Ocak 2011 günü başlayan dizi, ilk gününü reytinglerde ikinci olarak tanımlamış, tartışmaların alevlenmesiyle sonraki haftalarda genellikle ilk sırada yer almıştır¹⁰. Reyting yarışında dönemlere göre geride bıraktığı dizileri ise şöyle sıralamak mümkündür;

a) 2011- Çocuklar Duymasın (ATV), Unutulmaz (Fox TV)

b) 2012- Pis Yedili (Show TV), Kuzey Güney (Kanal D)

c) 2013- Sakarya-Fırat (TRT -1), Merhamet (Kanal D)

d) İki Dünya Arasında (Samanyolu TV), Sevdaluk (Show TV), Doksanlar (ATV), Zeytin Tepesi (Kanal D), Karapara Aşk (ATV), Ankara’nın Dikmeni (Kanal D)

Dizi, kendi gününde yayınlanan diğer dizileri geride bırakmakla kalmamış, televizyonda tarihi konu alan kurmaca dizilerin sayısında da artış görülmesini sağlamıştır. Özellikle Bülent Arınç’ın sorumluluğunda olan TRT’de bu dönemlerde, “Bir Zamanlar Osmanlı: Kıyam (2012)” isimli dizinin yayınlanması önemlidir.

Güçlü oyuncu kadrosuyla, Lale devri döneminde yaşanan Patrona Halil İsyanı’nı anlatan, Bir Zamanlar Osmanlı: Kıyam dizisi, Muhteşem Yüzyıl’a rakip olarak tasarlandı. Hürrem’in resmi tarih anlatısı üzerinde yarattığı yıkıcı etkiye bir tepki niteliği taşıyordu. Nitekim dizi oyuncularından Tolga Karel’in yaptığı açıklamalar, bu duruma somutluk kazandırıyordu; “Dizimizin konusu daha çok sarayda değil, sokakta geçiyor. Biz halktanız, o taraf (Muhteşem Yüzyıl) daha saraylı.”¹¹ Tüm açıklamalar ve etkili bir bütçeye rağmen dizi, reytinglerde beklenen başarıyı gösteremeyince, TRT tarafından yayından kaldırıldı. İlerleyen dönemlerde, TRT’de absürd-komedi tarzında yayınlanan Osmanlı Tokadı (2013) isimli dizi de, aynı şekilde yayından kaldırıldı.

Muhteşem Yüzyıl dizisinin yarattığı etki, kendi dönemiyle sınırlı kalmadı, bugüne kadar devam etti. Öncelikle dizinin devamı niteliğinde olan Muhteşem Yüzyıl Kösem, (2015) yayınlandı fakat gerekli başarıyı sağlayamayınca erken final kararı alındı. Bugün hala gösterimde olan bir diğer tarihi dizi de, TRT’de yayınlanan, Diriliş: Ertuğrul (2014) dizisi.

Reyting bakımından pek de kötü sayılmayan dizi, Muhteşem Yüzyıl’dan farklı olarak, muhafazakâr-milliyetçi kesimin eleştirilerine değil, beğenilerine mazhar oldu. Bugüne yönelik mesajları yoğun olan dizi, Osmanlı’nın haremine değil, Ertuğrul Gazi’nin sefer ve kuşatmalarına geniş yer ayırıyor. Dizide Türk-İslam kimliği kusursuz bir uyum içerisinde gösteriliyor. Yine esas aktör ve güçlü olan kadın değil, Osmanlı’nın kurucusu “güçlü erkeklik”. Muhafazakâr-milliyetçi kavrayışla ters düşmeyen dizi, Osmanlı Devleti’nin kuruluş dönemine konu alıyor.

Muhteşem Yüzyıl dizisine yönelik siyasi baskı ve tartışmaların dizinin reytinglerini arttırdığı ifade edilmişti. Fakat tüm olumsuz eleştirilere rağmen, iktidara yakın kesimlerin dahi diziyi izlediği belirtilebilir. Bu durum popüler kültür ürünün tüketiminin salt ideolojik temellerle alakalı olmadığı anlamına taşır. Dizinin izlenmesinin beklide en etkin sebeplerinin başında ise, güçlü oyuncu kadrosu gelmektedir. Senaryonun etkisi kadar, onu hayata geçirecek oyuncuların kimler olduğu da önemlidir. Bu bağlamda, dizi yapımcıları dönemin başarılı oyuncularıyla çalışmış ve bu yolla senaryonun gücü pekiştirilmiştir.

Tüm bileşenler bir araya getirildiğinde, Muhteşem Yüzyıl dizisine gösterilen ilginin anlaşılması kolaylaşacaktır. Halkın arzularına hitap eden dizi, getirdiği yenilikle birçok alanı etkilemiş ve sonuç olarak Türkiye’deki kültür endüstrisinin gelişimine katkı sunmuştur.

Sonuç

Muhteşem Yüzyıl Aşk-ı Derun dizisi kendisine yöneltilen hatta tehditlere varan eleştirilere rağmen popüler kültür ürünlerinin çok azına nasip olacak bir üne ulaşmıştır. Dizi özellikle kadının gücüne ilişkin etkin bir anlatı oluşturması bakımından önemlidir. Bu anlatının ana akım medyada son derece sınırlı biçimde yer bulabildiği hatırlandığında, dizinin farklılığı daha iyi görülür. Nitekim dizi boyunca, “muhteşemliğin” belirleyeni erkek değil, kadındır. Türkiye’deki mevcut siyasal iktidardan gelen tepkilerin, doğrudan telaffuz edilmese de, çoğunlukla bu anlatıya yönelik olduğu açıktır. Osmanlı kimliğinin kurucusu olarak, Kanuni’yi gören iktidar sahipleri, ”ideallik” tahayyülünü daha çok “ecdat/ata” nitelemesi üzerinden bu kişilikte yoğunlaştırmışlardır.

Dizi  boyunca  “tarihe  sadık  kalma”  fikrinin  hâkim  olduğunu  belirtilmiştir.  Fakat Osmanlı İmparatorluğu’na ait sorunlu uygulamaları görmezden gelme eğiliminde olan iktidar, tarihi bir tür seçme işlemine tabi tutmuş, olumlu özellikleri kapsarken olumsuz uygulamaları dışarıda bırakmak istemiştir. Tarihle kurulan bu pragmatik ilişkinin dizi yapımcılarına dayatılması da, ayrıca sorunlu bir tavra işaret eder. Bir diğer sorunlu yaklaşım ise, kurmaca senaryolarda bile gerçekliğe bağlı kalınması talebidir. Bu bağlamda Muhteşem Yüzyıl dizisi, belgesel değil dizi tarzında bir yapım olmasına rağmen, tarih ile olan bağını bütünüyle koparmamış; senaryo büyük oranda tarihsel gerçeklikten beslenmiştir.

Sonuç olarak, belirli pratik hamlelerle diziyi yerinden etme çabasında olan mevcut siyasal iktidarın uğraşları boşa çıkmış hatta ters tepmiş; çoğunlukla senaryonun tarihsel gerçeklikle ilişkisi üzerinden yürütülen tartışmalar izler kitlenin genişlemesini sağlamıştır. Öyle ki bu izleyici kitlesi Türkiye ile de sınırlı kalmamış; dizi Mart 2013’e kadar, 45’ten fazla ülkede gösterime girmiştir¹². Dizinin yurt dışında gördüğü bu ilgi ise, onun uluslararası bir başarıya da imza attığının göstergesidir.

¹⁰ www.medyatava.com adresinden 5 Ocak 2011’den (dizinin başladığı tarihi’nden) başlanarak, 11 Haziran 2014’e (dizi finaline) kadar yapılan haftalık reyting taraması sonucunda; Muhteşem Yüzyıl Hürrem dizisinin, TOTAL’de genellikle birinci olduğu sonucuna varılmıştır.

¹¹ http://www.haberturk.com/medya/haber/724415-osmanlida-halk-sarayli-kavgasi-video

¹² http://www.haberturk.com/medya/haber/830894-suleymanin-italya-seferi

 Not: Yedi ödevin yer aldığı dosyadaki diğer yazılara ulaşmak için: Ödevimiz: Muhteşem Yüzyıl