İbrahim’in hakkında saray içerisinde, yeniçeri ocağında, çarşıda halk arasında çeşitli konuşmalar yapılmaktadır. Makamı gittikçe yükselen İbrahim’in aynı zamanda düşmanları da artmaktadır. Ancak bu konuşmalar Pargalı için önem arz etmemektedir. Pargalı’yı derinden etkileyen yine Şehzade Mustafa’nın sözleri olur. Yirmi ikinci bölümde hasbahçede kurulan sofrada Sultan Süleyman, Pargalı ve Şehzade Mustafa oturmaktadır. Sultan kaşığı önce İbrahim’e daha sonra ise Mustafa’ya uzatır. Bunu üzerine sinirlenen şehzade, “Bu nasıl kulluk İbrahim, babam benden önce kaşığı sana veriyor,” der. Bu sözler İbrahim’i gerçekten üzer.

Payitahtta kendisiyle ilgili pek çok olumsuz konuşmayı duyup da etkilenmeyen İbrahim’in bu sözlerden derinden etkilendiği görülmektedir. Aynı günün sonunda Hatice Sultan ile yaşadığı sarayına gelen İbrahim, gece rüyasında idam edildiğini görür. Bu kâbusta karşısında Süleyman ile Mustafa vardır, Hürrem gülmekte, Hatice de karalar içinde ağlayarak İbrahim’in idamını izlemektedir. Bağırarak uyanmasının ardından İbrahim’in iç konuşması duyulmaktadır:

“Ben İbrahim. Cenneti de cehennemi de hep içinde taşıyan kendi şeytanıyla dost, postun şeyhiyle müttefik ama hep tetik. Arafın yüce kapısının sadık bekçisi kapıkulu İbrahim. Sultan Süleyman’ın mahreminde, sırrında ama hep sınırında olan İbrahim. Hünkârının derin gözlerinde her gün kendi cenazesini seyreden, sultanının gözlerine baktıkça ölüme koşarak giden, ölümüne kaza namazları kılınan İbrahim.”

Artık İbrahim’in kâbusları başlamıştır. Daha önce de duyduğumuz bu sözleri tekrarlamaktadır. Kendi cenazesini hünkârının gözlerinde gören Pargalı, artık bu ölümü kâbuslarında görmeye başlamıştır. Pargalı, yükselmeye başladıkça artan korkularıyla birlikte gittikçe mizaç olarak sertleşmeye başlar. Dizinin birinci sezonun sonlarına doğru, İbrahim’in bir zalime dönüştüğü izlenir. İbrahim’in ruh halindeki bu değişimle birlikte iktidar hırsının da arttığı anlaşılmaktadır.

Dönüş

Bu çalışma Muhteşem Yüzyıl dizisinin birinci sezonu olan ilk yirmi dört bölümle sınırlandırıldığı için Campbell’in Kahramanın Sonsuz Yolculuğu olarak adlandırdığı monomitin tamamını Pargalı’nın hikâyesi üzerinden görememekteyiz. Kahraman olarak İbrahim ilk sezonda macera için yola çıkmış ardından erginlenme sürecine girmiştir. Ancak onun erginlenmesi daha sonraki sezonlarda devam edecektir. Pargalı yükseldikçe kibirlenmeye başlayacak, bu değişimin izleri onun söylemine kadar yansıyacaktır. İbrahim’in sonraki sezonda yer alan bir iç konuşmasındaki “Üç kıtada heykellerim önünde diz çökecek kullarım” ifadesi, onun hırsının geldiği noktayı göstermektedir. Dahası Sultan İbrahim adı altında ferman buyurması da Pargalı’nın artık iktidara yürüyen bir devşirme olmadığını iktidarın kendisi olduğunu vurgulamaktadır. Bu monomitin son aşaması olan “dönüş” ise Pargalı için dizinin üçüncü sezonu 82. bölümde ölüm ile gerçekleşecektir.

Sonuç

Bu çalışmada Pargalı İbrahim’in bir devşirme olarak dönüşümü Campbell’in Kahramanın Sonsuz Yolculuğu adını verdiği yola çıkış, erginlenme ve dönüş monomiti üzerinden incelenmeye çalışılmıştır. Buna göre Pargalı İbrahim’in bir kahraman olarak sonsuz yolculuğu Parga’dan devşirilmesiyle başlamıştır. Pargalı’nın hikâyesine bakıldığında devşirilmesi onun yola çıkışıdır. Ardından Şehzade Süleyman ile tanışması Pargalı’nın asıl yolculuğunun başladığı ana kırılma noktalarından birisi olmuştur. Pargalı İbrahim’in Şehzade Süleyman’ın şahincibaşılığından Sultan Süleyman’ın hasodabaşılığına yükselmesiyle erginlenme sürecine girdiği görülmektedir. Erginlenme sürecinde Pargalı, kendisini bekleyen sınavlarla ve eşik muhafızlarıyla mücadele etmiştir. Bu mücadelelerde Pargalı İbrahim, dışarıya karşı güçlü bir imaj çizmiştir. O nedenle Pargalı’nın sonsuz yolculuğunda onun gerçekte hissettiklerini, içine düştüğü çıkmazları bize gösteren iç konuşmaları olmuştur. Pargalı’nın hikâyesi her ne kadar bir yükseliş hikâyesi olsa da o, bunların bedelini iç dünyasında yaşadığı arafta olma hali ve ölüm korkusuyla ödemektedir. Pargalı, erginlenme sürecinde Pargalı devşirme İbrahim olarak çıktığı bu yolculuğa Vezir-i azam İbrahim Paşa olarak devam eder. Ardından Parga’ya gerçekleştirdiği yolculuk ona artık nereye giderse gitsin hep gittiği yerin yabancısı olacağı gerçeğini gösterir. Parga’dan payitahta geri dönüşü ikinci kez maceraya çağrılışıdır. Bu geri dönüşten sonra Vezir-i azam İbrahim Paşa, Hatice Sultan ile evlenerek aynı zamanda hanedan üyesi Damat İbrahim Paşa olmuştur. Pargalı İbrahim, iktidara hızla yürümekte ancak bir yandan da korkuları gittikçe artmaktadır. Pargalı’nın bir devşirme olarak dönüşümü, iktidar hırsının artması ve güç elde etmek için her şeyi yapabilecek kadar gözünü karartacak hale gelmesi üzerinden görülmektedir. Tüm bu yaşanan dönüşüm Pargalı’nın başından beri bildiği, hünkârının gözlerinde gördüğü ölümüyle son bulacaktır. Pargalı İbrahim’in bir kahraman olarak sonsuz yolculuğunun geneline bakıldığında dönme, unutma ve hatırlama üzerine kurulu trajik bir büyüme hikâyesi olduğu görülmektedir.

KAYNAKÇA

Eliade, M. (1993). Mitlerin Özellikleri (S. Rifat, Çev.). İstanbul: Simavi Yayınları.

Campbell, J. (2010). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu (S. Gürses, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.

Saydam, B. (2013). Deli Dumrul’un Bilinci. İstanbul: Metis Yayıncılık.

Not: Yedi ödevin yer aldığı dosyadaki diğer yazılara ulaşmak için: Ödevimiz: Muhteşem Yüzyıl