Bu haftaki konumuz zorbalık ve hayatımızdaki etkileri sevgili Ekranellacılar. Gönüllü kamu spotunuz olarak sizi okul yıllarınıza götüreceğim şimdi. Belki hatırlamak istemiyor olabilirsiniz ama ben terapistiniz olarak yine de soracağım; hiç size hoşlanmadığınız lakaplar takıldığı, bir grup kazmanın sizinle alay edip güldüğü oldu mu?

Zorbalığın liseyi bitirince sona ereceğini sanıyoruz ama bazı insanlar için hıyarlık bir yaşam şekli, hayatları boyunca öyle kalıyor, millete dayılanıp, kalp kırmaktan, insanları aşağılamaktan hiç vazgeçmiyorlar. Bu yüzden zorbalığa okulda, iş yerinde, evde, çocuk parkında, orduda, düşkünler evinde her yerde rastlamak mümkün. İşin kötü tarafı çoğu yetişkin zorbalıkla yaşadığının farkında bile değil. Belki eskisi gibi serviste milletin kafasına vurmuyorlar ama yine birilerini taciz edip, küçümseyip, işlerini baltalayabiliyorlar. Çok uyanık oldukları için aslında size takıldıklarını, şaka yaptıklarını falan da söylerler. Her neyse, yemezler. Siz de sakın böyle şeyleri yemeyin Ekranellacılar.

Selena Gomez kafası

Netflix’in yeni dizisi 13 Reasons Why da tam bu konu hakkında. Jay Asher’ın 2007 tarihli aynı adlı romanından uyarlama olan dizinin yapımcısı Selena Gomez. Sosyal medyada kendisi de tatsız deneyimler yaşayan oyuncu/şarkıcı aslında daha önce bu dizide rol alacaktı. Ancak, uyarlama çalışmaları uzun vakit alınca Selena büyüdü, sonunda annesi Mandy Teefy ile birlikte kamera arkasında görev almayı tercih etti.

Dizi, yalnızca gençlerin değil yetişkinliklerin de ilgisini çekecek duygusal bütünlüğe ve kurguya sahip. Ancak hemen uyarayım, tüm yeni yetme havasına, sabun köpüğü estetiğine ve genç diline rağmen, tecavüz ve intihara yönelik gerçekçi tasvirler var. O yüzden eğer gerçeklerden rahatsız oluyorsanız kendinizi hazırlayın, zira burada ergenlerin hayatında seks var, uyuşturucu kullanıyorlar, aşağılık davranışlarda bulunuyorlar, birbirlerine bir daha asla tamir edilmeyecek şekilde acı verebiliyorlar. Bu böyle yani.

Olaylar bir lise öğrencisi olan Hannah Baker’ın (Katherine Langford) intiharının ardından başlıyor. Hannah’dan  hoşlanan sosyal çevrelerde çok gözde olmayan sınıf arkadaşı Clay’in (Dylan Minnette) eline  içinde 13 kaset bulunan bir kutu geçer. Hannah tarafından doldurulan bu kasetlerde kendini öldürme kararını almasına neden olan 13 olay anlatılmaktadır. Her bir kaset, bir okul arkadaşı ya da yetişkine işaret etmektedir. Hannah’nın bıraktığı talimatlar neticesinde suçlamalarından nasibini alan herkes Clay kasetleri dinlemeden önce onları dinlemiştir. Yani ilgili herkes olan biteni bilmektedir.

Clay kasetleri dinlerken bir dedektif gibi hareket ederek ve diğer öğrencilerle yüzleşerek olayları aydınlatmaya ve Hannah’nın onurunu kurtarmaya çalışır. Aslına bakarsanız Clay’in bir oturuşta tüm kasetleri ardı ardına dinlemesi gerekir ama dizi 13 bölümden oluştuğu için Clay bir bölümde bir kaset dinliyor sonra ilgili kişilerle konuşuyor, tartışıyor, her bir şey önümüze dökülüyor falan.

Bir işe yaramayan yetişkinler

Çocukluğu ve gençliği konusunda dürüst davranan herkes zorbalıkla karşılaştığını hatırlar. Ya bu şiddetin kurbanı ya da şahidi olmuşlardır. Gerçek şu ki, zorbalık çocukluğumuzdan başlayarak tüm yaşamımızın bir parçası. Üstelik  bugün sosyal medyanın da işe karışmasıyla birlikte bu işlerle mücadele etmek çok daha zor gibi.

Dizideki kurgusal okul Liberty High’da  tecavüz, dayak, tehditler, tefecilik tam gaz giderken yetişkinlerin ve yetkililerin bu zorbalık kültürünü nasıl görmezden geldiği anlatılıyor. Tıpkı gerçek yaşamda olduğu gibi kimi öğretmen ve veliler olan biteni büyümenin bir parçası olarak görüyor, yardım çağrılarını duymazlıktan geliyor ve kendi adaletlerini sağlamak için yollar arıyor.

Gençlik dizisi deyip geçmeyin

Zorbalar  kısa boylu kızla, çirkin oğlanla onların zayıf noktalarını çabuk tespit ettikleri için uğraşırlar. Bazen de egolarını pompalamak için popüler kızları, yakışıklı oğlanları hedef tahtası olarak seçebilirler. Ciddi kendine güven sorunları olduğundan, kendi hayatlarında olmayan güç ve kontrolü başkaları üzerinde kullanmak isterler. Hannah Baker özelinde Liberty High mikro evreninde anlatılan hikâyede de olduğu gibi durumu inkar eden, teşvik eden, rasyonalize eden ya da savunan kişiler her zaman vardır ve bunlar da en az saldırganlar kadar suçludur. Eğer akranlarınız, komşularınız, ya da çalışma arkadaşlarınız birilerini itip kakıyor, haklarında yalan bilgiler yayıyor ve bunun normal olduğunu söylüyorsa, onlarla yatıp kalktığınız için başka türlü yetiştirilmiş olsanız bile, bir süre sonra vicdanınızı bir yerlerde unutursunuz.

Kazanmak, güç ve şiddetle yoğrulmuş bir kültürde insanların şiddet yoluyla güç elde etmeye çalışması hiç şaşırtıcı değil aslında.  Gençlik dizisi deyip geçmeyin 13 Reasons Why, dürüst,  dokunaklı ve iyi anlatılmış bir hikâye. Lise yıllarını ister mükemmel olarak hatırlayın ister cehennem olarak, neticede geride kaldılar. Yaralarınız ne kadar eski olsa da hala duruyor. İşte hikâyenin güzelliği tam da buradan kaynaklanıyor zaten.